Bijpraten over de Oostvaardersplassen

Zoals u ongetwijfeld gemerkt heeft, volgen de ontwikkelingen rondom de Oostvaardersplassen elkaar momenteel in rap tempo op. Het dossier is volop in beweging en elke aanvulling of update is meestal na enkele dagen alweer achterhaald. Toch vinden wij het tijd u bij te praten over hoe het er nu voorstaat en om u wat achtergrond te verschaffen over waarom wij bepaalde stappen hebben ondernomen. Het is een complex verhaal aan het worden, dat niet in enkele alinea’s verteld kan worden, vandaar dat wij deze keer wat langer van stof zijn dan te doen gebruikelijk.

Sinds de commissie Van Geel met haar rapport is gekomen, is de Provincie met zevenmijlslaarzen door de ecologische porseleinkast gegaan. Gezien de grote reductie van de aantallen grazers van afgelopen winter is deze haast onnodig en is er genoeg tijd om afgewogen én volgens de wettelijke spelregels van de natuurbeschermingswetten te werk te gaan. Meer dan 25 organisaties van allerlei pluimage spraken direct hun twijfel uit over het rapport, maar daar is verder weinig mee gedaan. Wij als stichting waren nogal verbaasd over het feit dat iedereen voor een voldongen feit werd gesteld. Het Rapport Van Geel is leidend, aldus Gedeputeerde Staten, punt.

Verbinding

Alternatieven zijn op geen enkele wijze meegenomen, terwijl daar in het verleden heel veel onderzoek naar is gedaan. Bij een goede besluitvorming moeten alle mogelijkheden worden afgewogen, niet alleen de meest welgevallige. We hebben het onder andere over een mogelijkheid tot het verbinden van de Oostvaardersplassen met andere gebieden. Dat is bijvoorbeeld ook de bedoeling van het NNN, het Natuurnetwerk Nederland (voorheen de Ecologische hoofdstructuur, ofwel EHS). Van Geel sluit de opening van omringende gebieden uitdrukkelijk uit. In het zojuist uitgekomen, snel in elkaar gedraaid eindrapport over het NNN werd het weer pijnlijk duidelijk dat natuur geen enkele prioriteit heeft in Nederland. Het geld dat nu uitgegeven gaat worden aan afschot en verplaatsing had een mooie aanzet kunnen geven tot zo’n verbinding bijvoorbeeld in de vorm van een Oostvaarderswissel. Hoe klein ook, het is een begin.

Wij zien schaalvergroting als enige mogelijkheid om zonder grote gevolgen voor het welzijn van de grazers gebieden uit te rasteren. In de huidige situatie gaat dat ook gebeuren: er komt een hek om bepaalde gedeelten in het droge gebied. Maar dat is niet ten behoeve van de grazers. Dit is voor het creëren van een ‘landschappelijk aantrekkelijk gebied met struweel en bosschages’. Puur voor de beleving van de mens wordt het gebied kleiner gemaakt, niet voor de dieren. Door het gebied te vergroten kun je écht flinke stukken afschermen, die in tijden van voedselschaarste opengezet kunnen worden. Ook zorgt vergroting voor meer beschutting voor de grazers.

Eén van de redenen waarom het zo fout is gegaan de afgelopen jaren is dat men zich niet heeft gehouden aan één van de belangrijkste aanbevelingen van ICMO2 in 2010. Hierin werd duidelijk gesteld dat vergroting van het gebied, in combinatie met juist uitgevoerd vroeg reactief afschot, als waarborg voor dierenwelzijn een eerste voorwaarde was voor goed beheer. En daar wachten we na al die jaren nog steeds op.

Hoe zijn we gekomen waar we nu zijn?

Half september gaf Provincie Flevoland opdracht aan Staatsbosbeheer om tot afschot van vele honderden gezonde herten plus alle jongen die dit jaar geboren zijn over te gaan. Dit in navolging van de adviezen in het rapport van de commissie Van Geel.

Edelherten

Het bleek dat men al meteen had willen beginnen, maar dit had betekend dat er door niemand bezwaar kon worden gemaakt, derhalve werd het uitgesteld tot ná de bronst, eind oktober. Wij hebben direct bezwaar gemaakt bij de Provincie en vervolgens zijn de Faunabescherming, Fauna4Life, Dierbaar Flevoland en ook de Dierenbescherming naar de rechter gestapt om een Voorlopige Voorziening aan te vragen, bedoeld om het afschot uit te stellen/te verhinderen tot ná de bezwaarprocedure. De Provincie heeft toen op dringend verzoek van de rechter besloten het afschieten uit te stellen tot na 5 november, de datum van de rechtszaak. Mócht de rechter besluiten de Natuurbeschermingsorganisaties in het gelijk stellen, dan zal afschot moeten worden uitgesteld en zullen de bezwaarschriften worden voorgelegd aan een onafhankelijke commissie, die vervolgens een advies zal uitbrengen.

Vangweide

Een tweede gebeurtenis was het heel snel optuigen van bouwopdrachten in de Oostvaardersplassen, half oktober, door de gemeente Lelystad. Direct na publicatie is men begonnen met het inrichten van voorzieningen in de vorm van een vangweide en een vangkraal ten behoeve van het vangen van paarden. Ook wil men afrasteringen maken om bosschages te ontwikkelen, ook een advies vanuit het Rapport Van Geel, hierboven al genoemd. Deze werkzaamheden zijn vergunningsplichtig, een omgevingsvergunning is hiervoor noodzakelijk. Echter: om deze vergunningen af te mogen geven, is toetsing noodzakelijk en deze ontbreekt. Dat terwijl het uitplaatsen van de paarden pas in het voorjaar plaats zal gaan vinden en er dus genoeg tijd is. Het gebied zal worden bevolkt door mensen en grote machines, precies in de periode dat de trekvogels zouden moeten kunnen rekenen op rust en beschutting. Want ook bij de komende moerasreset worden machines gebruikt, maar naar al deze effecten bij elkaar opgeteld is op geen enkele wijze gekeken.

Het is een feit dat de vogels als de hoofdbewoners van het gebied zijn aangewezen. Al het andere is er om de vogels te faciliteren. Maar het beheer van de grote grazers is tegelijkertijd nevengeschikt aan, dus nét zo belangrijk als het Beheerplan en wij verliezen dit zeker niet uit het oog, integendeel!

Gezien de vliegende start van de werkzaamheden was er geen mogelijkheid meer tot het behandelen van een bezwaar, dus ook hiervoor moesten we weer naar de rechter voor een voorlopige voorziening om de werkzaamheden stop te zetten. Staatsbosbeheer werd door de rechter gesommeerd de werkzaamheden op te schorten. Dat was een klein succesje, maar helaas hebben we de zaak uiteindelijk verloren en mogen de vangkralen en de overige rasters toch gebouwd worden.

Moerasreset

De derde ontwikkeling is de reset van het moerasgedeelte, waarover u geïnformeerd bent door de Provincie en die reeds in gang is gezet. Dierbaar Flevoland heeft zitting gehad in de Klankbordgroep omtrent deze plannen en wij juichen de reset van harte toe. Wat ons betreft had het zelfs nog eerder mogen gebeuren.

Samenvattend liggen onze grootste bezwaren in het feit dat het Rapport Van Geel integraal lijkt te worden uitgevoerd, zonder de benodigde onderzoeken vooraf. En als die er al waren, zijn die ecologisch en juridisch gezien niet houdbaar. Ook rammelen de afgegeven vergunningen aan alle kanten. Wij hebben het idee dat Provincie Flevoland en gemeente Lelystad door het enorme tempo dat zij aanhouden, proberen de door Van Geel voorgestelde maatregelen er letterlijk ‘doorheen te duwen’. Gelukkig komt van vele kanten een tegengeluid en houden enkele organisaties, waaronder wijzelf, de vinger nauwkeurig aan de pols. Dat wij daarvoor naar de rechter moeten zien wij niet als overwinning, integendeel. Wij besteden onze tijd liever aan nuttiger zaken. Als de overheid zijn taken goed zou uitvoeren was dit alles niet nodig geweest.

Overigens willen wij benadrukken dat wij de methode van het gesprek verkiezen en zo nodig juridische stappen ondernemen mochten we er niet uitkomen. Wij nemen uiteraard afstand van geweld, bedreigingen en vandalisme of andere illegale acties en van groeperingen die zich hier wel mee inlaten.

Het wordt tijd dat er transparantie in dit dossier komt. Het kan immers niet zo zijn dat wetten met voeten worden getreden en adviezen van vooraanstaande deskundigen worden genegeerd zodat dit plan, dat absoluut niet goed onderbouwd is, op alle fronten omstreden is en voor verdeeldheid zorgt, het einde gaat betekenen van dit internationaal erkende, prachtige gebied de Oostvaardersplassen.